En ‘n groot rumoer het opgestook
ingerol en uitgekook
taai geword en vasgeplak
teen ‘n mensehart se stokkiesdak
maar ‘n harde wind het opgesteek
sterk gegroei en uitgebreek
jaloers geword en opgedaag
om die nuutheid uit die huis te jaag
en die kooksel wou nog klou
maar die blaas krag was te sterk
een rukkende verlossing
teen taai verwoestingswerk.
Die lewe is te groot vir my
ek krimp verby die seker
lê dorrend aan die uitloopkant
van ‘n onvoorsiene beker
die oopte is te veel vir my
die aarde agressief
en ek weer pleitend dobberend:
“God red my asseblief!”
Van jaag kom val
en val is seer
verby die nerfplek ingeskeur
van buig kom breek
en breek is wreed
verby die terugdraai uitgemeet
van veels te veel is alles min
die tyd is ryp vir herbesin
van meer en meer is almal op
die klokslag slaan vir stil
vir stop.
Toe die wêreld op ons neergesak het
met die doel om te begrawe
en ons bestaansreg in kom krimp het
na die silhoeët van slawe
Toe die massas haastig aangemeld het
gereeld om saam te grou
en die ophoop van hul haatwerk ons
ter aarde toe sou vou
Toe ons nie kon verweer nie
toe die swaarheid neer sou sak
en ons uitgesmoorde asems
tot stoflikheid sou knak
het die wêreld nie geweet nie
sou hul almal spoedig leer;
dat ons binnekante sade was
wat in blomtyd oop sou beur.
*Na die Meksikaanse spreekwoord: “They tried to bury us, but they didn’t know that we were seeds.”
We move and breathe in inches
lapses of life pushing out
drawing in
expanding from the now to the next
in short and subtle shatters.
We move and breathe in inches
methodic moments counting out
crushing in
moulding the not to the nearly
in fierce and fleeting fractions.
We move and breathe in inches
for life lives in-between
the plans
the paths
the patterns
the shadows and the seen.
We are moving breathing inches
our smallness shapes the way
and God he grows
he gathers
the dartings of each day.
Trippe trappe tone
die lewe is ‘n dans
die eerstes gee die ritme
die ander kry ‘n kans
wat alles wat verbeter het iemand eers gepla
(daai stoel wat jy so vol sit is gister ingedra)
trippe trappe tone
die massas repeteer
die jonges is ontwakend
en die blinkes propageer
want alles wat ontwikkel het iemand uitgetoets
(daai kar wat jy nou rondry was gister nog ‘n koets)
trippe trappe tone
ons voete bly beweeg
vernuwing vra ontwrigting
uit die hand van ‘n strateeg.
Is dit net ek, of lyk die meeste van die mense in Kaapstad of hulle drie dae terug gebad het, en moonlik glo dat wasmasjiene tuberkulose aanhelp?
(Nie dat ek noodweendig téén min bad is nie, maar dan moet jy minstens opgewonde daaroor wees en nie vuil én verveeld oorkom nie. Of hoe?)
Is dit net ek, of lyk die meeste van die jongmense in Kaapstad presies dieselfde met hulle verwese klere, dikraambrille en iPhone-oorfoonbelle onder vaalgroen beanies?
(Nie dat ek noodweendig téén dowwe klere, dikraambrille, iPhone gebruikers of vaalgroen beanies is nie, maar dan moet dit ten minste winter wees en jy arm, bysiende of in gesprek wees. Of hoe?)
“Is dit net ek wat sien, of is daar nog van ons?” is die vraag wat vandag deur my kopwerk gons.
Ek is so dankbaar ek kan skryf
en by “kan skryf” bedoel ek nie om dit goed te kan doen nie
meer net om dit te kan doen
dat ek hande het
papier en penne besit
geleer het om te lees
idees kan formuleer
genoeg moed het om te probeer
ek is so dankbaar ek kan skryf
en by “so dankbaar” bedoel ek nie ‘n vertonerige gesanik as reaksie op komplimente nie
meer net die soetheid van iets wat vir my sin maak
die stilte te ken wat kom na die skryf
die rus te dra in my hart en my lyf
ek is so dankbaar ek kan skryf.
Picasso het gesê:
“Dit neem lank om jonk te word”
ek vermoed hy het verstaan
dat vryheid
tyd
sou kort
en soms
as ek
versplinter
en soms as ek verdwaal
en soms as ek in helderheid
weer ewewig behaal
en soms
as ek
met moeite
en soms as ek vanself
deur die stuheid van my oumensvel
weer kinderheid kan delf
dan teken ek ‘n prentjie
dan mengel ek ‘n kleur
wat die swarttend-wittend-stippendheid
van grootmensgif verweer.
Toe my siel nog daarbo
in U klerekas gehang het
in die hoop om op aarde gedra te word
toe U hand daardie reling noukeurig deurgeblaai het
op soek na ‘n gees wat ‘n menslyf kort.
Toe U oogspan my wese
vir ‘n tweede keer bekyk het
my lapwerk oordink,
en my nate platgestryk het,
toe U hoogwoord my versmelt het
tot die liggaam wat ek dra
deur die lieslood van my vader
na die baarskoot van my ma.
Toe my asemwerk gevleg is
toe my oë die eerste keer
verbysterd en oorweldig
teen die helder wou verweer:
was U deurgans in U deernis
vol vertroue dat my weef
‘n lewenslange dratyd
hier op aarde sou oorleef?
Soms
is daar woorde,
maar ander kere is selfs die tydelike troos van ‘n woordkombers
my nie beskore nie
soos nou
met jou:
Tien jaar terug het ons gesit en gesels,
gedagtes gedeel oor jou ma
en die boosheid wat sy in haar bloed ronddra.
Jy was vol selfvertroue dat jy beter keuses sou maak,
oorgehaal om jou kinders te sien grootword,
uitgesproke dat jy nie ook op ‘n vroeë oudag jou sien,
en jouself
glas vir glas sou uitskink nie.
Soms
is gesprekke genoeg,
maar ander kere is selfs die sterkste voornemens
nie voldoende assuransie teen later se skewe besluite nie.
Gisteraand het ek op jou hospitaalbed gesit
jou kop gevryf,
en bolangs gebid
dat jou seuns nie dieselfde storie sou skryf nie,
sou deel aan die kiem van kwaad in jou lyf nie.
Want soms
is medisyne genoeg,
maar ander kere skiet selfs die skerpste naald te kort
om ‘n laaste lewensflits raak te steek
die drif en die drang van die dood te breek
soos nou
in jou.
Kantoorwerkers
wêreldwyd
het vroeg vandag
finaal besluit:
die son, nes seks
is veels te ver
van die werksplek af
dog- populêr.
Ter regstelling
van dié ontbering
kan werkers nou
om pouses meeding
om die son, of seks
te waardeer
en dan, voortvarend
terug te keer.
Niks is stil nie
álles praat
ek leer nog om te hoor
want die klank van kyk
bly anders lyk
as die oplet van die oor:
Vanoggend het ‘n vrou se rug
op haar man se plan geskree
en die leë stoel in daai restaurant
sê die hele maand al: “nee”
my dagboek is ‘n waarsêer
jou mondhoeke bedrieg
ek’t ‘n kas wat kla oor wat hy dra
en ‘n spieël wat somtyds lieg
daai ou by die werk se kuite
debateer graag met sy broek
en jou tienerkind se haarkleur
het die skool se reëls vervloek
die kerk se toring hakkel
my kar se spieëltjie klik
die grasperk langs die koshuis
wil elke aand verstik
Johannesburg se strate
sê graag hul tafels op
en Beaufort Wes se bome
smeek heeltyd vir ‘n dop
jou vriend se kat kan country sing
my ma se lipstiek fluister
en die buislig in die badkamer
is in veldtog teen die duister
want niks is stil nie
álles praat
dis verbasend wat jy hoor
as die klank van wys
se skerp gedruis
jou oor se drom deurboor.
Daar’s ‘n vurkpad by jou voete
wakkerwetend as jy stap
begeerte is ‘n bliksem
wat dankbaarheid vertrap
daar’s ‘n weegskaal deur jou lewe
bakke beurend na die swaarste
is die volheid
of die leegheid
van jou lewensglas die waarste?
daar is keuses in jou uitkyk
oogoplettend as jy praat
ondankbaarheid se wortels
blom barstens uit in kwaad.
We’ve noticed
how hard
you’re trying
to appear as if you’re not trying at all
it’s okay,
we won’t share what we’re seeing
we’ll just be here
when you fall.
Die plaas se naam was “Twyfeling”
ek het
dit vreemd
gevind
dat die boer ‘n ongemaklikheid
as pleknaam vas sou bind
nie vreemd soos ‘n fout
of vlek nie
meer vreemd as skaars
of heilig
‘n kwesbare verklaring:
“Ek verander,
ek’s onveilig.”
Die plaas se naam is Twyfeling
ek wonder hoe als sou wees?
as mense se ontberings
nes bordjies uit kon lees:
“Hartseer”
“Kwaad”
“Vertwytend”
“Vergete”
“Vals”
“Vervreemd”
“Strydend”
“Soekend”
“Sterwend”
“Ontnugter”
“Op”
“Ontneemd”
Die plaas se naam is Twyfeling
ek’s nuuskierig oor die kinders
of die kleingeslag ook twyfelend
illusies wil verminder?
Deur oop en eerlik swak te wees
gemaklik en gereeld
terselfdertyd hul sterktes ken
trots en onverdeeld.
Die plaas se naam is Twyfeling
ek ry gereeld verby
dan sug ek aan die binnekant
want daar’s twyfelbloed in my.